Đó là những buổi sáng trong lành và bình yên nhất. Khi mặt trời còn chưa ló dạng, mẹ đã dậy đỏ lửa sáng rực với mẻ thính thơm phưng phức chuẩn bị cho buổi cắt vó sớm mai của bố. Thính được làm từ gạo rang và một ít cám cũng được rang ngả vàng. Tất cả mẹ trộn lẫn cho vào chiếc bát sứt, rưới một ít nước tạo độ kết dính dễ dàng vón cục. Trong khi đó bố lục đục chuẩn bị vó, chiếc xô và một chiếc ghế nhỏ ra ngồi bờ ao thả vó. Lấy tay vón một cục thính bố thả vào giữa vó rồi nhẹ nhàng đặt xuống mặt nước, cần vó thì được kê trên một chiếc giá đỡ làm bằng hai thanh tre già đóng cố định.

Ảnh minh họa

Chỉ chừng mấy phút sau đàn cá ngửi mùi thính thơm ùa đến từng đàn, động đậy cọng vó, nước nổi sóng lăn tăn. Bố lại nhẹ nhàng đặt tay vào cần vó, dùng hết sức lực cầm cần kéo lên một hơi thật mạnh. Tôi đứng trên bờ nhìn những chú cá giãy đành đạch trong lưới và sẵn sàng phụ giúp bố cho vào xô. Nhiều loại cá dính vó nhưng nhiều hơn cả vẫn là những chú rô phi ham ăn. Trong vó thi thoảng còn có những con cua đồng, mấy con tép, con ốc. Cảm giác nhìn thành quả mỗi lần cất vó vui làm sao. Hết lượt thứ nhất, sang lượt thứ hai, rồi thứ ba. Cho đến khi cảm thấy đủ bữa ăn thì thôi. Để có những mẻ vó chất lượng, tôm cá đầy lưới thì tay nghề nhấc vó cũng phải cứng cáp. Bố tôi bảo nhấc vó phải dứt khoát, nhanh chóng không chần chừ. Vì nếu chần chừ, vó động mà chưa nhấc cần lên là cá tôm nó biết nó bơi ra ngoài hết.

Mùa tôm tép, cá sinh sôi để hạn chế môi trường cạnh tranh nhau nên sáng nào bố tôi cũng cất vó. Và ngày nào cũng có cá tươi, tôm tép nấu để ăn. Tôi thích những chú cá rô phi rán giòn lên chấm nước mắm chanh tỏi ớt hay nấu với lá nghệ thơm lừng. Những mẻ tép thì tôi thích được rim lên, thái một vài lá chanh. Khi ăn có vị ngọt ngon và bùi thơm đặc biệt. Hồi đó bữa cơm đơn giản chỉ món rau vườn, cá ao nhưng chẳng hiểu sao tôi thấy ngon vô cùng.

Có mẻ vó lại lẫn vào đôi chú cá cờ, cá thác lác. Gặp được cá cờ lòng tôi vui như mở hội, chạy nhanh vào trong nhà lấy một chiếc chai thủy tinh thật sạch đổ nước vào và cho cá cờ bơi lội tung tăng trong đó. Có lần tôi còn “sáng tạo” thả mấy rợi rêu xanh vào cùng. Đi học về tôi lại chạy thẳng đến chai để ngắm cá, rắc cho chúng vài hạt cám. Niềm vui nhỏ bé chỉ có vậy mà theo tôi suốt cả tuổi thơ đồng ruộng.

Ngày nay cuộc sống đã bớt khó khăn hơn trước. Số nhà giữ lại ao không còn nhiều, người dân cũng quen việc ra chợ hay đi siêu thị mua sẵn. Nhà tôi vẫn giữ lại chiếc ao nhỏ nhưng nhờ người trông coi vì bố mẹ đã già không còn sức để chăm lo ao cá. Dù thời gian đã lùi xa mấy chục năm nhưng tôi vẫn không quên được những lần cùng bố cắt vó. Nhớ những buổi sớm mai yên bình, dung dị, những mẻ cá, tôm cua chen chúc trong lưới. Nhớ cả chú cá cờ trong chai nhỏ bé. Tuổi thơ vất vả nhưng neo lại trong tâm hồn của tôi bao yêu thương dịu ngọt!

Cao Thơm